Endokrin yani hormon salgılayan bir bez olan tiroid bezi, organizmadaki birçok süreci de kontrol eder. Büyüme ve gelişme, bilişsel işlevler ve enerji metabolizmasının düzenlenmesi tiroid hormonunun görev aldığı metabolik süreçlerin başında gelir. Tiroid bezi veya tiroid hormonu işlevlerindeki sorunlar, birçok hastalığın gelişmesine yol açabilmektedir. Hipertiroidizm (tiroid hormonu üretiminde artış) ve hipotiroidizm (yetersiz tiroid hormonu üretimi) yaygın görülen iki sorun olup, tiroid bezinin bazı sebeplerden dolayı normalden büyük olması sonucu ortaya çıkan guatr, tiroid kanseri, tiroid nodülleri ve tiroditis (tiroid bezinin inflamasyonu) de görülebilmektedir. Haşimato hastalığı ise bireyin bağışıklık sisteminin tiroid bezine karşı antikor üretmesi sonucu ortaya çıkabilen otoimmun bir hastalıktır.
Hipotiroidi Ve Hashimato Tiroiditi
Yakın zamanda;
- Yağlanmanız arttı mı?
- Kendinizi son zamanlarda yorgun ve halsiz hissediyor musunuz?
- Çok üşür müsünüz?
- Kendinizi depresyonda gibi mi hissediyorsunuz?
Ayrıca, ciltte solukluk, saçta kuruma, kalp atışlarının yavaşlaması, kabızlık, yorgunluk, zihinsel yavaşlama, kramplar, adet düzensizliği gibi sıkıntılarınız mı var, Hipotiroidi hastalığınız olabilir. Ancak bu belirtilere bakıp hipotiroidisiniz diyemeyiz. Çünkü bu belirtiler sadece hipotiroide özgü değildir. Birçok hipotiroidisi olan kişide bu belirtilerin hepsi olmayabilir, belirtileri de değişkendir. Basit bir kan testi hastalığın erken ve net teşhisini sağlar.
Hipotiroidi nedir?
Hipotirodi son günlerde en sık rastlanılan tiroit hastalığıdır. Tiroit hormonunuzun çok az olması anlamına gelir. Kadınlarda görülme sıklığı erkeklerden daha fazladır. Genellikle 45 ila 65 yaşı arasında rastlanır ve ailesel geçişi vardır. Fakat son zamanlarda bu yaş aralığı 20 li yaşlara kadar düşmüştür.
Hipotiroidinin sebebi nedir?
Erişkinlerde hipotiroidinin en sık sebebi Hashimoto tiroiditidir. Bu hastalıkta bağışıklık sisteminiz tiroit bezinizi tanımaz ve ona saldırır, zarar vererek yeterli hormon üretmesini engeller. Hipotiroidi başka tiroit hastalıklarının tedavisinde kulllanılan yöntemler olan radyoaktif iyot tedavisi ve cerrahi sonucunda gelişebilir. Hipotiroidi ayrıca tiroit bezinin gelişmemesine bağlı olarak doğuştan itibaren de görülebilir.
Hipotiroidi neden önemlidir?
Erişkinlerde, hipotirodiye bağlı mental ve fiziksel performansta azalma meydana gelir. Ayrıca kolesterol yüksekliğine neden olarak kalp hastalığına yol açabilir. Hipotiroidi tanısı özellikle gebelik döneminde bebeğin sağlığı açısından da önem taşır. Bebeklere doğumda yapılan rutin testlerde hipotiroidisi olanlar araştırılabilir. Tedavi edilmezse, çocukta zihinsel yavaşlama-gerileme görülür veya çocuğun zeka gelişimi normal olmaz.
Hipotiroidi beslenmesi
Hipotiroidi beslenmesinde kullanılan ağızdan alınan tiroid hormonları dozu kesinlikle doktor tarafından ayarlanması gereken düzenli kullanımın son derece önemli olduğu ilaçlardır. Doz ayarlaması önemlidir. Düzenli aralıklarla hormon düzeyleri ölçülmesi gerekir. Çıkan değerlendirmelere göre doz ayarlamasını yenilemek gerekir. Ayrıca iyotsuz tuz, kaya tuzu yenmelidir. Kanda selenyum düzeyi ölçülmeli ve eger düşükse doktorunuzun önerisine göre alınmalıdır. Özellikle elli yaş üstündeyseniz tiroid hormonu kullanırken kalsiyum desteği almanız mümkündür. Ancak tiroid hormonu kalsiyum ve demir hapları, demir içeren multivitamin tabletleri ile aynı zamanda kullanılmamalıdır
Tiroid hormonu hangi zamanda, nasıl kullanılmalıdır?
Tiroid hormonunun sabah aç karna alınması gerekir. En iyi sonuç yemekten yarım saat önce alındığında elde edilir. Yine bu ilaçlar mide rahatsızlıklarında kullanılan ilaçlarla birlikte kullanıldığında emilimleri azaldığından etkileri zayıflayabilir.
Hipotiroidi ile kilo alımı arasında nasıl bir ilişki vardır?
Hipotiroidizmde ilk önce bazal metabolizma hızı düşer. Kişi kilo almaya başlar. Ağır hipotiroidi durumunda kilo alımı daha fazladır. Hipotiroidide görülen kilo artışı çok karmaşık mekanizmalar ile ortaya çıkar. Aşırı miktarda yağ depolanmasına bağlı gelişen bir hastalık değildir. Bu hastalarda kilo artışının çoğu tuz ve su tutulumuna bağlı olarak ortaya çıkar. Hipotiroidi yani tiroid hormonu üretiminin azalması yorgunluk, vücut ağırlığında artış, saç dökülmesi, unutkanlık ve hatta depresyona yol açabilirken; hipertiroidi ise aşırı sinirlilik, uykusuzluk, besin alımında artış ancak buna rağmen vücut ağırlığında kayıp, taşikardi yani kalp çarpıntısına yol açabilmektedir. Tiroid hastalıkları, ilk başta hayati derecede önemli sorunlara sebep olmazken eşlik edebilecek şişmanlık veya zayıflık, kalp çarpıntısı, unutkanlık veya depresyon sonucu bireyin yaşam kalitesinde düşüşlere neden olabilmektedir.
İyot Tüketimi
Diyetle iyot alımı, tiroid bezi işlevlerini doğrudan etkileyebilmektedir. Başta guatr olmak üzere ülkemizdeki iyot yetersizliğine bağlı tiroid sorunlarının önlenebilmesi için 1998 yılından beri sofra tuzuna 25-40 mg/kg oranında potasyum iyodat eklenerek iyot bakımından zorunlu olarak zenginleştirilmektedir. Bu doğrultuda günde 5 gram iyotlu tuz tüketimi ve haftada 2 kez balık tüketimi ile yeterli miktarda iyot alınabilmektedir. İyotlu tuz, pişirme yani ısıl işleme maruz kaldığında iyot kayıpları oluşabilmektedir; bu nedenle iyotlu tuzun yemeklere piştikten sonra eklenmesi önerilmektedir. Yeterli iyot alımına ek olarak dengeli beslenerek tiroid hastalıklarına yakalanma riskini azaltabilir veya tiroid sorunları ile baş edebilirsiniz.
